Charyzma i piękno

Trudno zdefiniować piękno, ale gdy się już zobaczy to nie da się z niczym pomylić. Tak samo jest z charyzmą.

Gdy zaczynałem swoje badania nad charyzmą nieśmiało pytałem moich znajomych czym ona dla nich jest oraz kogo wskazaliby jako osobę, która ją posiada. Odpowiedzi były zadziwiające, ponieważ różniły się od siebie zasadniczo. Niektórzy mówili, że jest to osoba bardzo towarzyska, inni, że poważna i pełna autorytetu, jeszcze inni twierdzili, że to domena manipulatorów i oszustów, więc największym wyzwaniem było dla mnie znalezienie czynnika łączącego wszystkich wymienionych oraz stworzenie jednoznacznej i konkretnej definicji.

Problem był o tyle złożony, że część ludzi twierdzi (33% w badaniu kwestionariuszowym), że człowiek rodzi się z charyzmą, czyli w domyśle – nie jest możliwe, żeby się jej nauczyć. Nie ma się czemu dziwić ponieważ samo słowo bierze się od greckiego chárisma – łaska lub dar, co jasno wskazuje, że nie jest to czynnik endoludzki, a pochodzący ze środowiska. Sama geneza słowa sugeruje więc, że człowiek nie decyduje o posiadaniu charyzmy. Właśnie to założenie staram się obalić pokazując, że jest ona w pełni zależna od nastawienia człowieka i że da się jej nauczyć.

Charyzmatyk = półbóg

Człowiek charyzmatyczny jest uważany za nadzwyczajnego i potraktowany jako nadnaturalny, nadludzki lub przynajmniej posiadający wyjątkową moc i cechy – Weber, M. (1978)

Powyższy cytat przedstawia częstą wizję osoby charyzmatycznej, która posiada nadludzkie moce i jest półbogiem o niezwykłych zdolnościach.

Jeżeliby się zastanowić skąd może wynikać takie postrzeganie to przede wszystkim z faktu, że ludzie bardzo rzadko w wynikach badań wskazywali osoby ze swojego bliskiego otoczenia jako charyzmatyczne jak np. kolega z pracy, wujek, nauczyciel w szkole. Praktycznie wszystkie odpowiedzi w badaniu pilotażowym odnosiły się do osób sławnych, ze szczególnym naciskiem na aktorów, polityków czy działaczy społecznych.

Tworzy to błędny i zniekształcony obraz człowieka zarówno charyzmatycznego, jak i w ogóle osoby, ponieważ popularne osoby są obserwowane z dystansu szklanego ekranu, widowni w teatrze, czy płyty koncertowej, gdy są pokazani w najlepszym świetle, ubraniu, makijażu oraz z solidnie przećwiczonym przedstawieniem. Stąd może pojawić się błąd poznawczy, że są tacy przez cały czas, a nie tylko w momentach ich występów. To trochę jak z pierwszą randką, na której oboje (oby!) kochanków stara się pokazać z jak najlepszej strony, ale nie znaczy to, że przez resztę dnia czy życia zachowują się w ten sposób. Co więcej, często wskazywano aktorów jako charyzmatycznych, co może prowadzić do wniosków, że w domyśle mowa o postaciach, które odgrywają określone role, a nie o nich samych.

Najciekawszym odkryciem był fakt, że Józef Piłsudski (zmarł w 1935 rok) został wskazany 2 razy jako osoba charyzmatyczna w badaniu. Zakładając, że te osoby nie dotarły do tajnych nagrań wystąpień Piłsudskiego, które są schowane przed światem, to kierowały się opinią innych ludzi, a nie własnym przekonaniem. Należy też brać poprawkę na to, czy osoby charyzmatyczne nie są wskazywane jako takie przez panującą opinię publiczną. Kolejnym krokiem będzie odczarowanie pojęcia charyzmatyka-półboga i pokazanie, że to zwyczajny człowiek, który stosując określone techniki i metody, osiąga konkretne rezultaty.

Badania dowodzą, że stawanie się charyzmatycznym nie wymaga fizycznej atrakcyjności, określonego typu osobowości, czy szczególnej towarzyskości, a wprowadzania określonych zmian do swojego postępowania i zachowania. Jakich? O tym w dalszych częściach serii o charyzmie.